Het NOS Journaal van 20 uur (vanaf 12:48 minuten) maakte gisteravond een blunder in een kort item over het smelten van Groenland. Aanleiding was een persbericht van Nasa met als titel Satellites See Unprecedented Greenland Ice Sheet Surface Melt dat leidde tot een stroom aan nieuwsberichten. Kort samengevat komt het nieuws hier op neer: eerder deze maand was het even zo warm op Groenland dat het zelfs op 3 kilometer hoogte aan het oppervlak van de ijskap begon te smelten. Dat is vrij uitzonderlijk en gebeurde volgens een van de geraadpleegde wetenschappers voor het laatst in 1889.
Dit is wat het Journaal er gisteren van maakte, ik heb de gesproken tekst uitgeschreven. De plaatjes die genoemd worden door presentator Rik van de Westelaken zijn dezelfde als die bovenaan dit bericht staan.
Het ijs op Groenland smelt deze maand in recordtempo, blijkt uit opnames van de Nasa. Links zien we Groenland begin deze maand met in het rood het smeltende deel; het witte is nog ijs; rechts zien we Groenland nu, de ijskap is zowat verdwenen. Het ijs smelt veel sneller dan normaal en dat hoeft geen probleem te zijn, want zo snel als nu dat gebeurt eens in de 150 jaar en de laatste keer was in 1889. Pas als het volgend jaar weer gebeurt moeten we ons zorgen maken, zegt de Nasa.
Rik van de Westelaken zei het echt: ‘de ijskap is zowat verdwenen’. Welnu Rik, hier is een link naar de webcam van het Summit Station op Groenland. Vandaag ziet het er zo uit:
Als Rik voordat het Journaal begon via de webcam even poolshoogte had genomen (vergeef me de woordspeling) had hij kunnen weten dat het item helemaal de mist in ging. Voor de duidelijkheid: er ligt een pak ijs van zo’n drie kilometer dikte onder het Summit Camp.
Verspreking of blunder?
Een ‘blunder’ is best een zware term en daarom verdient deze kwalificatie enige toelichting. Was er bijvoorbeeld niet gewoon sprake van een kleine verspreking? Het Journaal is gedwongen om in zeer weinig tijd een item te behandelen en moet het onderwerp voor een breed publiek toegankelijk houden. Dat kan ten koste gaan van de exactheid.
Maar de uitgesproken tekst verraadt op twee plekken (de vet gemaakte) dat de redacteur die de tekst schreef werkelijk dacht dat al het ijs op Groenland plots weg was. Van de Westelaken zegt immers: ‘het witte is nog ijs’ om vervolgens bij het rechter plaatje op te merken dat ‘de ijskap zowat verdwenen is’.
‘Zowat’ slaat uiteraard op de 97% smelt uit het persbericht. Het woord ‘verdwenen’ is echter noch in het persbericht noch in de stroom nieuwsberichten terug te vinden.
Voor de goede orde, de Groenlandse ijskap bestaat uit bijna drie miljoen kubieke kilometer ijs en indien al dat ijs zou smelten dan zou de zeespiegel wereldwijd met ruim zeven meter stijgen.
Met dit gegeven in het achterhoofd wordt het slot van het item bijna absurdistisch:
Het ijs smelt veel sneller dan normaal en dat hoeft geen probleem te zijn, want zo snel als nu dat gebeurt eens in de 150 jaar en de laatste keer was in 1889. Pas als het volgend jaar weer gebeurt moeten we ons zorgen maken, zegt de Nasa.
Het woordje ‘het’ in de laatste zin verwijst in feite naar ‘de ijskap is zowat verdwenen’. Zoals gezegd zou dat 7 meter zeespiegelstijging geven. Vlak daarvoor merkt Van de Westelaken op dat ‘dat geen probleem hoeft te zijn’. Welnu, met 7 meter zeespiegelstijging in amper een week tijd (tussen het linker en rechter plaatje zit maar 5 dagen!) zouden we wel een klein probleempje hebben. Dan komen dit soort afbeeldingen uit de film van Al Gore toch nog van pas:
Meestal is er ook wel een geschreven nieuwsbericht op de NOS website over een item dat het Journaal haalt. Zo ook in dit geval. De kop Groenlands ijs verdwijnt als sneeuw voor de zon verraadt al dat het ook hier niet helemaal goed gaat. Zo staat er bijvoorbeeld:
Zo’n beetje elke kubieke meter ijs op het grootste eiland ter wereld is dus deze zomermaand gaan druppelen.
Welnu beste Emil (het stuk vermeldt alleen een voornaam, even googlen doet vermoeden dat het gaat om Emil van Oers), de Groenlandse ijskap bestaat uit bijna 3 miljoen kubieke kilometer ijs (= 3 x 10^15 m^3). Half juli werd er kortstondig smelt waargenomen aan het oppervlak van de ijskap. De ijskap strekt zich uit over een gebied van 1,7 miljoen vierkante kilometer, ofwel 1,7 biljoen (10^12) vierkante meter. Ervan uitgaande dat iedere kubieke meter aan het oppervlak aan het smelten is krijgen we 1,7 x 10^12 gedeeld door 3 x 10^15 is 0,06 procent. Dat is dus niet ‘zo’n beetje elke kubieke meter ijs’.
Emil gaat verder:
Omdat het ijs zo snel verdwijnt, werd er eerst getwijfeld aan de juistheid van de beelden.
Het persbericht vermeldt inderdaad dat de onderzoekers aanvankelijk niet konden geloven dat er op bijna heel Groenland sprake was van smelt aan het oppervlak. Wederom wordt het woord ‘verdwijnen’ niet gebruikt. Het persbericht is zelfs genuanceerd:
Researchers have not yet determined whether this extensive melt event will affect the overall volume of ice loss this summer and contribute to sea level rise.
Met andere woorden, er is alleen maar geconstateerd dat er op 12 juli 2012 vrijwel overal op Groenland wel sprake was van smelt aan het oppervlak. Of dat ook tot een verhoogde afname van ijs in 2012 zal leiden moet nog bepaald worden.
Oké nog eentje toe dan omdat we er maar geen genoeg van kunnen krijgen:
Het gebeurt ieder jaar dat de ijskap fors in omvang afneemt. Normaal gesproken met ongeveer de helft. Het meeste smeltwater verandert in de wintermaanden gewoon weer in ijs. Een klein deel stroomt de zee in.
Groenland verliest de laatste jaren naar schatting zo’n 100 kubieke kilometer ijs per jaar op een totaal van bijna drie miljoen kubieke kilometer. Dat komt neer op 0,003 procent. Ik weet niet of u dat ‘fors’ zou noemen, maar ik denk de gemiddelde lezer en luisteraar van de NOS niet. Stel dat uw inkomen met dit percentage zou dalen en u verdiende 3000 euro in de maand, dan komt dat neer op 10 cent per maand, een afname die niemand zelfs ook maar nieuwswaardig zou vinden.
Kritiek op NOS vanuit wetenschapsjournalisten
De blunder van het NOS Journaal komt op een pikant moment. Onlangs bracht een groep wetenschapsjournalisten (ik was zelf niet mee) vanuit de Vereniging van Wetenschapsjournalisten in Nederland (VWN) een bezoek aan de NOS om te pleiten voor meer inbreng van wetenschapsjournalisten op de redactie (er werken er nu nul op een totaal van 365 fte’s).
Overleg tussen NOS redactie en een dertigtal wetenschapsjournalisten
Wetenschapsjournalist Sander Voormolen deed verslag van deze bijeenkomst in NRC (ook hier te vinden) en daarop reageerde hoofdredacteur Marcel Gelauff van de NOS weer.
Gelauff schrijft in zijn repliek:
Alsof ik als hoofdredacteur niet geïnteresseerd zou zijn in feiten. Dat is onzin. Feiten proberen vast te stellen, journalistiek onderzoek en research, hoor en wederhoor doen we de hele dag. Dat is een kern van onze journalistieke taak. En dat moeten we ook willen doen.
Niet goed de feiten vaststellen is precies wat er fout ging bij het item over Groenland. Dit hoeft uiteraard niet perse door een wetenschapsjournalist te gebeuren, maar het is vrijwel uitgesloten dat een ervaren wetenschapsjournalist dit was overkomen.
[Update 15:50 uur; Oeps, GrowMyHair wijst er in de reacties op dat er een rekenfout zat in de omrekening van vierkante kilometer naar vierkante meter. Ik gebruikte een factor honderd en dat had natuurlijk een miljoen moeten zijn. Hetzelfde gebeurde bij de omrekening van kubieke kilometers naar kubieke meters, wat een miljard is en niet duizend. In de tekst staan nu de juiste berekeningen. Niet 6% zoals er aanvankelijk stond, maar slechts 0,06 procent van de kubieke meters is aan het smelten.]
[Update 2: NOS rectificeert, http://nos.nl/artikel/399207-ijskappen-op-groenland.html]
[Update 3: het nieuwsbericht op de NOS site, dat ook aan alle kanten rammelt is niet gecorrigeerd]
Een vriend van mij, Peter Meijers, werkte in de jaren ’70 van de vorige eeuw als verslaggever/journalist bij het NOS Journaal. Ik ben verschillende keren met hem mee geweest voor het maken van een reportage. Onder andere over de laserafstandsmeter die we bij de TUDelft gebruikten voor geodetische toepassingen. Omdat ik nogal technisch ben aangelegd had ik wat vragen waarom ze het onderwerp technisch niet wat dieper hadden uitgespit. Zijn commentaar zal ik nooit vergeten: “Je moet de kijkers niet wijzer maken dan ze al zijn.” Dat is tot op de dag van vandaag zo, de mooie praatjes van Gelauff… Lees verder »
Je hebt niet eens een wetenschapsjournalist nodig om te beseffen dat dit item een misklein was.
Een jochie van 9 stelde hier tijdens het zien van het item: “Zo snel kan dat toch niet? Dat ijs daar is hartstikke dik, het onderste blijft toch altijd ijs? Hoe heet dat ook weer?”
Volgens mij ging het mis bij de kranten gisteren, Marcel. Volkskrant, AD, Trouw, allemaal hadden ze hetzelfde bericht dat de Groenlandse ijskap bijna weggesmolten was. Ik denk dat velen het Arctische zeeijs en de Groenlandse ijskap door de war halen. Van bovenaf ziet het er immers allemaal hetzelfde uit. Kijk je echter van de zijkant, dan zie je dat eerstgenoemde een paar meter dik is, en laatstgenoemde kilometers. Het begint langzaam door te dringen dat het Arctische zeeijs veel sneller verdwijnt dan vooraf werd aangenomen, en misschien dat een redacteur dat in z’n achterhoofd heeft als hij zo’n bericht van… Lees verder »
Neven, ik gebruikte Wu, X., M.B. Heflin, H. Schotman, B.L.A. Vermeersen, D. Dong, R.S. Gross, E.R. Ivins, A.W. Moore and S.E. Owen, 2010: Simultaneous estimation of global present-day water transport and glacial isostatic adjustment. (15 august 2010). Nature Geoscience 3, 642 – 646, doi:10.1038/ngeo938 als bron. De laatste jaren is het zeker wat hoger, maar dan ga je dus van 0,003 procent naar 0,006 procent of in een topjaar 0,012 procent. Het is duidelijk dat de redacteur van de NOS een veel hoger getal in gedachten had. Ik denk overigens net als jij dat hij Groenland verwarde met het Noordpool-zeeijs.
Verduidelijkend artikel! Er gaat wel ergens iets mis in je berekening: “De ijskap strekt zich uit over een gebied van 1,7 miljoen vierkante kilometer, ofwel 170 miljoen vierkante meter.” Beter zou zijn: ‘1,7 miljoen (km)^2 = 1 700 000 miljoen m^2’. Je zit er dus ergens een factor 10 000 naast.
GrowMyHair, scherp! Je hebt helemaal gelijk, ik had de fout (of moet ik in dit geval zeggen ‘blunder’ :)) gemaakt bij zowel oppervlak (ik factor 100, moet zijn miljoen zoals je opmerkt) als volume (ik factor duizend, moet zijn miljard) aan ijs. Ik heb de getallen in de tekst aangepast. Dit betekent dat slechts 0,06 procent (en niet 6% zoals in de tekst stond) van de kubieke meters aan het oppervlak ligt. Dat snijdt hout want met 5% zou je maar twintig lagen van een meter kunnen maken, veel te weinig natuurlijk voor een 3 km dikke ijskap. Zo zie… Lees verder »
De NOS maakt wel meer blunders van dit kaliber als het zogenaamde opwarming gaat:
http://www.youtube.com/watch?v=BMPXdZ5LvC8
In de Radio 1 Sportzomer was dit item ’s morgens al aan de orde geweest, waarbij de feiten in een interview correct werden gepresenteerd. De NOS had dus niet eens zo ver hoeven te zoeken om voor het journaal de correcte gegevens te beschikken.
Climate Central heeft een uitstekend artikel, beste wat ik tot nu toe gelezen heb: The Story Behind Record Ice Loss in Greenland
En Gareth Renowden van Hot Topic heeft een beknopt overzicht dat losse gebeurtenissen op Groenland dit jaar in een breder perspectief zet.
“Ik ben ooit voor het programma Met het Oog op Morgen door Ivo Niehe geïnterviewd. “Maak het niet te technisch, want dat begrijpen de luisteraars toch niet.”
Tja, in mijn stuk voor een commissie van de gemeenteraad van een grote stad kreeg ik het advies van een bestuursadviseur om hiervoor niveau groep 8 lagere school aan te houden. Mijn stuk waarin wat cijfers werden genoemd zou immers niet begrepen worden. Dat lijkt mij wel apart voor een commissie die in dit onderwerp gespecialiseerd zou moeten zijn.
Het wetenschappelijke niveau van de NOS is inderdaad bedroevend laag. Anderzijds maakt de heer Crok met de opmerking “Voor de goede orde, de Groenlandse ijskap bestaat uit bijna drie miljoen kubieke kilometer ijs en indien al dat ijs zou smelten dan zou de zeespiegel wereldwijd met ruim zeven meter stijgen.” ook een wetenschappelijke blunder (die overigens ook door o.a. het KNMI wordt gemaakt). Er wordt immers geen rekening gehouden met de vorm van de aarde / zwaartekrachtverschillen / geomechanische bewegingen en als gevolg hiervan weer tektonische bewegingen / vulkanisme / rotatiewijzigingen. En dit staat weer los van de discussie over… Lees verder »
@Jaap, beetje flauw, ik ken het werk van Bert Vermeersen, heb hem meerdere malen horen spreken en hem ook geinterviewd voor mijn boek. Dit gravitatie-effect was echt een brug te ver voor dit blogbericht. Maar zie mijn boek op pag. 193: Dé zeespiegelstijging bestaat niet De Delftse aardwetenschapper Bert Vermeersen tikte het IPCC wel vaker op de vingers vanwege gebrekkige zeespiegelkennis. De zeespiegelexperts van het IPCC waren in 2007 bijvoorbeeld nog niet op de hoogte van gravitatieeffecten, een verschijnsel dat bij aardwetenschappers al een eeuw bekend is. Pas in het komende rapport is dit verwerkt. Iedere massa trekt aan de… Lees verder »
Beste Marcel,
Je verontschuldiging komt wel sympathiek op me over, maar als je een artikel schrijft waarbij je de NOS beschuldigt van het ontbreken van feitenkennis lijkt me het betitelen van deze fout met het woord ‘blunder’ wat aan de zachte kant.
groet,
Gertjan
@Gertjan Zorgman
Hoe zou jij het dan noemen?
Volgens berekeningen van Vermeersen in Science zal in het snelste scenario over 2000 jaar de zeespiegel bij ons met 3 meter zijn gestegen, dankzij een smeltende West-Antarctische ijskap. Het afsmelten van Groenland neemt ongeveer 10.000 jaar in beslag.
Maar het gaat natuurlijk om de eerste 50-100 centimeter.
Onze zuiderburen blijken het ook te kunnen:
http://climategate.nl/2012/07/26/klimaatsufferdje-nos-journaal-blundert-grotesk-met-ijskap-groenland/#comment-281031
@Neven: Al moet ik zeggen sinds Vandermeersch niet erg onder de indruk te zijn van NRC, doet u de krant(en) hier tekort. Ik heb het NRC van gisteren er nog even bijgepakt en daar wordt correct vermeld dat op heel Groenland het ijs aan het oppervlakte smelt. De canard was (wederom) voor de hobbyclub van Gelauff. Maar goed, het is al lange tijd duidelijk dat het NOS journaal in kwalitatief en journalistiek opzicht ruimschoots de mindere is van het RTL nieuws.
Armin, ik heb de papieren versies niet gezien, maar de digitale versies van het AD, de Volkskrant en volgens mij ook Trouw waren de helft van de dag abuis. Ik had het even moeten opslaan ergens.
Marcel, ik neem je stuk, inclusief je ‘berekeningen’, over als voorbeeld voor in m’n wiskundeles aan twaalfjarigen over grootheden omrekenen, met als opdracht: zoek de fouten’.
En, zit je je al, in hetzelfde hoekje als Rik c.s., te schamen? Misschien had je je stukje eerst na moeten laten kijken door een wetenschapsjournalist, of door een van mijn leerlingen?
@Yvonne, fouten maken is menselijk. Ik erken de fout en herstel ‘m. Zo gaat dat. Ook het NOS Journaal mag fouten maken, maar er zijn natuurlijk grenzen. Wat zou jij ervan vinden als 2 + 2 5 werd in het Journaal? Beweren dat de ijskap zowat verdwenen is zit wat mij betreft in die categorie. Het is zo’n basale fout en komt in een periode dat wetenschapsjournalisten er herhaaldelijk op gewezen hebben dat er te weinig basiskennis aanwezig is op de redactie van de NOS.
Gebruik mijn artikel gerust voor je lessen,
Marcel
@Yvonne Je ziet, Marcel geeft z’n fout toe en herstelt het. En hij zegt er nog bij “Zo gaat dat.” Dat is het kenmerk van de ware wetenschapper. Hij aanvaardt kritiek van anderen en past waar nodig correcties toe. In tegenstelling tot een heleboel wetenschappers, AGW proponents, hysterische milieufanaten en vele anderen uit die sector die hun aantoonbare fouten nooit toegeven, laat staan willen verbeteren. Zij denken, vooral stil zijn, niet bewegen dan gaat de storm vanzelf over. Wat dat betreft zullen jouw leerlingen wel een dagtaak hebben aan het oplossen van alle fouten van de hierboven genoemde wetenschappers, AGW… Lees verder »
In al deze discussies slaat deze observatie van Ben Pile (28 februari 2012) wat mij betreft de spijker op de kop. “The myth of the climate change denier exists in the heads of environmentalists, and seems to prevent them entering into conversation with anyone that dares to criticise environmentalism. The crusade of ‘communicating’ climate change is not a project that involves an exchange of views. To criticise environmentalism is to ‘deny The Science’, no matter how incoherent the environmentalist’s grasp of science or how lacking his or her sense of proportion.” Zolang dat het geval is is een discussie uiteindelijk… Lees verder »
Ai, de VRT deed het op tv niet veel beter dan de NOS:
http://www.deredactie.be/permalink/1.1379381
Iets minder taalfouten in het artikel van Marcel Crok zou de tegenwerpingen tegen het NOS-item nog sterker hebben gemaakt. Over blunders gesproken.
Tja @Bert, noem er dan een paar, dan kunnen we er wellicht wat van leren.
Nog een artikel op de NOS site:
http://nos.nl/artikel/398635-groenlands-ijs-smelt-in-recordtijd.html
Iets minder erg dan de andere stukken. Ze hebben het wel steeds over het hoge tempo van smelten terwijl het nieuws juist is dat een ongekend groot gebied (97% van de ijskap) tijdelijk aan het smelten was.
Geen zorgen Marcel, behalve dat je twee keer in een zin “via de webcam” schrijft is er geen taalfout te vinden in je stuk. Bert mag het zeggen als hij het beter weet.
[MC: dank, aangepast]
@ Neven
26 juli 2012 at 16:45
Ik heb nog een print screen van de pagina’s van Volkskrant en Trouw.
Zal ik hem sturen?
miep99 at gmail punt com
Bedankt, Miep, ik geloof het wel. Maar misschien dat Armin geïnteresseerd is. Neven, ik gebruikte Wu, X., M.B. Heflin, H. Schotman, B.L.A. Vermeersen, D. Dong, R.S. Gross, E.R. Ivins, A.W. Moore and S.E. Owen, 2010: Simultaneous estimation of global present-day water transport and glacial isostatic adjustment. (15 august 2010). Nature Geoscience 3, 642 – 646, doi:10.1038/ngeo938 als bron. Nog even ter afsluiting: Ik vind het frappant dat je uitgerekend de research paper met het laagste getal neemt, terwijl er ook nog andere, recentere, papers zijn die met beduidend hogere waardes komen (zoals <a href="2012 Jacob et al.: 148 Gt/yr van… Lees verder »
Neven, misschien komt het omdat een vriend van mij destijds het persbericht voor deze studie schreef en ik Vermeersen wel hoog heb zitten.
groet Marcel
Oké, fair enough. Het laatste woord over GRACE is in ieder geval niet gesproken, dus we merken het wel. Het zal mij in ieder geval niet verbazen als 2012 boven de 500 Gt aan volume loss gaat uitkomen.
De simpele zielen die naar het journaal kijken kunnen een ijslaag van 3 km sowieso niet bevatten.
In hun voorstelling is het gewoon 30 cm.
Als effe hard de zon schijnt is het binnen een dag weg.
En zo stelde de journaalredactie zich dat ook voor.
Leg eens een blok ijs van 1 kuub buiten.
Grote kans dat je over enkele weken nog wat terugvindt.
Marcel Gelauff schrijft in zijn reactie: “Los daarvan heb ik opgemerkt dat daar waar de wetenschap veel onzekerheden kent, steeds vragen stelt, blijft stellen en moet stellen en bovendien mensen vaak andere percepties hebben van gebeurtenissen of verschijnselen, je op een hoog abstractieniveau, een filosofisch niveau eigenlijk, zou kunnen betogen dat feiten niet bestaan.” Nou a la, maar dan zou je toch denken dat dit inzicht – al is het maar minimaal – in de behandeling van onderwerpen zou moeten doortrillen. Ik volsta met een verwijzing naar de reeks “De verhitte aarde” in aanloop naar Kopenhagen, het hemeltergende verslag van… Lees verder »
Eind Juli schreef ik hier: Recordjaar 2010 verloor tussen april 2010 en april 2011 zo’n 430 km3 aan volume (zie pagina 132 van de NOAA Arctic Report Card, en ik denk dat er een gerede kans is dat dit jaar daar weer overheen gaat. en Het zal mij in ieder geval niet verbazen als 2012 boven de 500 Gt aan volume loss gaat uitkomen. Er is een eerste onderzoek met getallen uitgekomen (zie blog post): “Albedo, exposure of bare ice and surface mass balance also set new records, as did the total mass balance with summer and annual mass changes… Lees verder »
Soms heb ik, ook als leek, wel eens een goede opmerking. Deze zou er een kunnen zijn:
Kan het zijn dat de stand van de aarde ten opzichte van de zon verandert of aan het
veranderen is? Een verschil van twee graden b.v. kan tot gevoelige klimaatveranderingen leiden. Ik bedoel maar: Worden er naast milieu- en weerdeskundigen ook astronomen ge-
raadpleegd?
wat maken de wetenschappers zich druk om groenland?
Als het wit van de sneeuw en ijs moest zijn hete het wel witland.Dus waarschijnlijk enige tijd geleden is dit land ook al groen geweest en toen reed er nog geen auto die het broeikas effect op gang zou hebben gebracht.
En als de Vikingen een veld vol krokussen hadden aangetroffen, hadden ze het Paarsland genoemd. Briljant denkwerk, Cees.
En op Paaseiland kun je het hele jaar door eieren zoeken!
En vergeet niet wat namen allemaal zeggen over de betreffende plaats: http://www.rtl.nl/components/actueel/editienl/nieuws/2012/w34/meest-bizarre-plaatsnamen-ter-wereld.xml De benaming ‘Groenland’ was een *marketingstunt* van Erik de Rode/Leif Eriksson, die het ontdekt heeft. Van de site historiek.net: .. In 982 wordt hij voor drie jaar verbannen van IJsland omdat hij zijn buurman zou hebben omgebracht. Volgens de sage zou deze buurman eerder enkele van Eriks slaven hebben gedood. Aangezien Erik de Rode IJsland moet verlaten besluit hij op zoek te gaan naar een eiland ten westen van dat land, waarover dan een verhaal de ronde doet. Erik bereikt het land na enige tijd en zwerft ongeveer… Lees verder »