Dood door de broeikas?

Jurist en rechtsfilosoof Thierry Baudet besteedde gisteren in zijn NRC-column aandacht aan mijn boek en gaf zijn visie op het klimaatdebat. Die aandacht kwam niet helemaal uit de lucht vallen. Twee weken geleden gaf ik een presentatie over klimaatverandering bij de leesclub van Baudet aan de Universiteit van Amsterdam.

De reacties op twitter van ’tegenstanders’ waren vrij voorspelbaar. Het meest tekenend vond ik deze van Jan Rotmans:

@janpaulvansoest @ThierryBaudet Deze man heeft net zo weinig kennis van klimaatverandering als Leon de Winter, waarom plaatst NRC deze onzin?

Voor de duidelijkheid, Rotmans cc-t Baudet in deze tweet maar spreekt vervolgens over hem in de derde persoon. De vergelijking met schrijver Leon de Winter lag voor de hand. De Winter schreef enkele jaren geleden een uitgebreid kritisch opiniestuk en kreeg ook de hoon van de Nederlandse klimaatwereld over zich heen.

Ik hoop dat Rotmans c.s. een ingezonden brief sturen zodat het debat op inhoudelijke gronden gevoerd kan worden. Hieronder voor de volledige column die ook in pdf-vorm op Baudets website staat:

Dood door de broeikas?

Afgelopen zondag woonde ik per ongeluk een lezing bij van oud-politicus en kinderboekenschrijver Jan Terlouw. Net als Al Gore ziet Terlouw in het zogeheten ‘broeikaseffect’ een groot gevaar voor de mensheid en de natuur. Hij schetste apocalyptische visioenen van de spoedig te verwachten opwarming van de aarde, die door de mens zou zijn veroorzaakt, en die volgens hem alleen kan worden tegengehouden door de „onderbuik” uit te schakelen en rationele daadkracht te tonen.

Na minutenlang te hebben gewaarschuwd voor terugkeer van de „onrust” en de „rampen” die de aarde zo’n 55 miljoen jaar geleden zouden hebben geteisterd, gaf Terlouw toe: „Het is helemaal niet zeker dat het misgaat. Maar laat er nou eens een kans bestaan dat het waar is? Als een ingenieur zegt dat er een kans is van 10 procent dat zijn brug instort, dan rijdt niemand toch over die brug heen? En als de brug instort, dan is het toch dood door schuld? Door te weinig te doen aan de uitstoot van CO2 maken onze politici zich schuldig aan dood door schuld!”

Deze betoogopbouw van Terlouw wordt wel vaker gekozen door alarmisten en is identiek aan bijvoorbeeld die van Al Gore in zijn film An inconvenient truth: eerst een opsomming geven van de meest verschrikkelijke doemscenario’s; dan toegeven dat er wetenschappelijke twijfel bestaat; maar ten slotte niettemin oproepen tot het nemen van ‘voorzorgsmaatregelen’. Het retorisch effect is dat de luisteraar de apocalyptische voorstellingen nog in die verfoeide onderbuik heeft zitten eer de wetenschappelijke afzwakking komt. Gevolg: groot enthousiasme voor de goede zaak!

Laten wij echter Terlouws advies opvolgen en onze onderbuik daadwerkelijk uitschakelen. Met de door voormalig Greenpeace-activist Diederik Samsom als „helder en indringend” aangeprezen studie De Staat van het klimaat. Een koele blik op een verhit debat, van wetenschapsjournalist Marcel Crok, gaan we de feiten eens langs.

Allereerst: is er wel ‘opwarming’? Het is inderdaad gemiddeld ongeveer 0,8 graden Celsius warmer dan in 1850. Maar in dat jaar eindigde een ‘kleine ijstijd’ die was begonnen rond 1300. Het was met name tussen 1600 en 1700 erg koud in Europa: op de Thames lag sommige jaren wel 14 weken lang een ijslaag van meer dan een meter dik, en er werden markten en festivals op gehouden. Eén keer werd zelfs een olifant over het ijs geleid. De Hollanders schaatsten in dezelfde tijd wat af: hiervan getuigen de schitterende winterlandschappen van bijvoorbeeld Hendrick Avercamp.

Vóór 1300 was het lange tijd een stukje warmer op aarde dan nu. Rond het jaar 1000 werd bijvoorbeeld wijn verbouwd in Zuid-Engeland en woonden er mensen in gebieden op Groenland en in de Alpen die tegenwoordig vanwege ‘eeuwige sneeuw’ nog altijd onbewoonbaar zijn.

Omstreeks 1850 eindigde dus een ‘kleine ijstijd’ en begon een klimatologische terugkeer naar de periode van vóór 1300. Met name tussen 1910 en 1940 zette de opwarming in. Dat was ruim voordat er door de mensgrote hoeveelheden ‘broeikasgassen’ de atmosfeer in werden geslingerd. Het klopt dat tussen 1975 en 2000 een tweede opwarmingsfase plaatshad. Maar de afgelopen tien jaar is die opwarming weer gestagneerd (terwijl de CO2-uitstoot groter was dan ooit).

Nu blijkt uit onderzoek dat CO2 inderdaad wel enig effect heeft op het klimaat, maar het is volstrekt onduidelijk hoeveel. Vanwege de klimatologische terugkeer naar hoe het op aarde was vóór 1300, is de opwarming van de afgelopen eeuw gemakkelijk aan andere factoren toe te schrijven. Enige bijdrage aan deze ontwikkeling door CO2-toename is weliswaar aannemelijk, maar het precieze wat en hoe weten we eenvoudigweg niet, en of het een probleem is al helemaal niet.

Moeten we niettemin ‘voorzorgsmaatregelen’ nemen voor de toekomst? Je indekken kan toch nooit kwaad? Zo ligt het helaas niet. De afgelopen dertig jaar is er in de VS alleen al zo’n 80 miljard aan onderzoek en beleid uitgegeven om de ‘klimaatverandering’ te stoppen. Ook in Europese landen worden krankzinnige bedragen besteed aan het terugdringen van onze ‘emissie’. Onlangs nog kondigde de Europese Commissie een richtlijn af die het vliegverkeer mondiaal aan banden legt om daarmee iets te doen aan de uitstoot van CO2. Voor een instantie als de EU is het vast aantrekkelijk een nieuwe machtsvergroting te kunnen realiseren in naam van zoiets onbaatzuchtigs als ‘het klimaat’. Maar denk je eens in wat we met dat geld hadden kunnen doen!

Tegenstanders van de plannen van Jan Terlouw en Al Gore kan geen „dood door schuld” worden verweten, zoals Terlouw het afgelopen zondag stelde. Het zijn juist de alarmisten die dat kan worden verweten. Want door bakken met geld te besteden aan het klimaat, blijft voor reële en urgente zaken als aidsbestrijding, armoedebestrijding en opkomen voor het regenwoud onherroepelijk stukken minder over.

Thierry Baudet