Chemicus en statisticus Frans Dijkstra publiceerde gisteren in de Volkskrant een opiniestuk naar aanleiding van het warme weekend. De kop in de krant was dezelfde als boven dit blogbericht. Die kop is overigens bedacht door de Volkskrant, niet door Dijkstra, liet hij me weten. Online staat er trouwens een andere kop: Het publieke weergeheugen werkt misleidend.
Op twitter reageerde Stephan Okhuijsen van Sargasso.nl vrij gepikeerd en hij plaatste al snel een kritische beschouwing die als titel had: Liegen met grafieken: geen opwarming in de Volkskrant.
Frans Dijkstra gaf me toestemming om zijn stuk door te plaatsen. Daaronder probeer ik iets weer te geven van de discussie. En hopelijk kan een constructieve discussie tussen Dijkstra, Okhuijsen en andere geïnteresseerden meer duidelijk scheppen over welke “correcte” conclusies nu te trekken zijn.
Warm oktoberweer, maar geen opwarming
KLIMAATVERANDERING Exotische dieren die naar Nederland komen in de hoop op subtropische omstandigheden kunnen beter nog even wachten.
Warm weer in oktober is altijd goed voor speculaties over de opwarming van de aarde. Het warme weekend van 1 en 2 november deed er dit jaar nog een flink schepje bovenop. Maar klopt het gevoel van velen, dat het steeds warmer wordt in Nederland? Het publieke weerkundige geheugen is kort en de extremen uit het verleden worden gemakkelijk vergeten, ook door professionele weerkundigen.
Meteoroloog Reinier van den Berg schreef het warme weer van de laatste maanden toe aan het veel voorkomen van zuidelijke wind (Trouw, 18 oktober). Dat klinkt plausibel, maar hij kon het niet laten op te merken, dat ook de wereldwijde klimaatverandering een grote rol zou spelen. Als gevolg hiervan zouden diverse exotische diersoorten bezig zijn op te rukken. De subtropische koninginnepage zou al door Utrecht vliegen.
Weerman Peter Kuipers Munneke gaf in het NOS-journaal op 18 oktober op de vraag ‘waarom is het zo warm’ een kort en een lang antwoord. Het korte antwoord was dat we te maken hadden met een zuidelijke luchtstroom, die warme lucht uit Spanje aanvoerde. Het lange antwoord bestond uit een paar grafieken uit een statistisch leerboek, die lieten zien dat extreme waarden minder extreem worden als het gemiddelde hoger wordt.
Jammer voor Kuipers Munneke was zijn korte antwoord wel goed, maar zijn lange antwoord niet. De oorzaak van de extreme waarden is een andere dan de oorzaak van de stijging van het gemiddelde. De zuidelijke luchtstromen hebben niets te maken met de globale opwarming. Warm weer in oktober ook niet, en het meeste warme weer dat we dit jaar in Nederland hebben gehad ook niet. Extreem hoge temperaturen komen in Nederland niet vaker voor dan vroeger, ondanks een opwarming die wel degelijk heeft plaatsgevonden. Op 18 oktober 2014 werd het 23 graden in De Bilt. Van 1901-1957 waren er in oktober 27 dagen met 23 graden of meer. In de even lange periode van 1958-2014 waren het 28 dagen. Ook het aantal tropische dagen in de zomer is in de tweede periode niet significant hoger dan in de eerste periode.
Maanden die 3 tot 4 graden warmer zijn dan gemiddeld zijn niet bijzonder. Maanden die 3 tot 4 graden kouder zijn ook niet. Dat gebeurt vrij geregeld (grafiek 1).
De te koude maanden en de te warme maanden houden elkaar prachtig in evenwicht ten opzichte van een volkomen vlakke trendlijn, die ruim 1 graad ligt boven het gemiddelde van de klimatologische periode 1961-1990. Het is eerder in de vorige eeuw wel warmer geworden, maar daar is het sinds 1997 bij gebleven. Met de warme maanden van 2014 was er niets bijzonders aan de hand.
Als we uitzoomen naar de hele 20ste eeuw (grafiek 2), dan zien we dat de jaargemiddelden schommelingen vertonen van 1 tot 2 graden rondom de voortschrijdende trendlijn. De gemiddelde jaartemperatuur in Nederland heeft van 1901-1981 geschommeld rond 9,5ºC, is daarna van 1981-2003 met ruim een graad gestegen, en lijkt sindsdien weer aan een dalende trend bezig te zijn. Als het eindcijfer voor 2014 het record van 2006 overtreft, zal deze trend wat afvlakken, maar feit blijft, dat er van een doorgaande opwarming in Nederland momenteel geen sprake is. De natuurlijke variatie van de windrichting bepaalt voornamelijk de temperatuur in Nederland.
Ook mondiaal blijft de opwarming sterk achter bij de verwachtingen. De vraag waar alle warmte is gebleven die door broeikasgassen wordt vastgehouden is hét grote raadsel van de klimaatwetenschap. Er zijn al zo’n 30 verschillende verklaringen voorgesteld, die allemaal getest moeten worden voor ze kunnen worden ingebouwd in de computermodellen, waarmee men tracht het klimaat te voorspellen. Exotische dieren die naar Nederland komen in de hoop op subtropische omstandigheden, kunnen beter nog even wachten. Anders kunnen ze snel van een koude kermis thuiskomen.
Technische verantwoording
- De meteorologische gegevens berusten op de ‘daggegevens van het weer in Nederland’ zoals gepubliceerd door het KNMI http://www.knmi.nl/klimatologie/daggegevens/download.html. De analyses zijn door de auteur van dit artikel gemaakt.
- De trendlijn in de tweede figuur is berekend met locaal gewogen regressie, afgekort LOESS, zoals beschreven door Cleveland en Devlin, Journal of the American Statistical Association, 83(403), 596-610 (1988). Een LOESS-invoegtoepassing voor Excel is van internet gedownload.
KNMI
Dijkstra mailde me dat ook het KNMI bij de Volkskrant had gereageerd dan wel geklaagd. Hun probleem was vooral dat Dijkstra een 20-jarig voortschrijdend gemiddelde laat zien in zijn tweede grafiek. Dijkstra mailde hierover het volgende:
Als je een 30-jarig gemiddelde gebruikt, zie je geen daling na 2004. En dat noemt het KNMI goochelen met cijfers, naar een resultaat toewerken. Terwijl ik niet heb beweerd dat een daling al zeker is, maar ‘lijkt te zijn begonnen’, maar ook weer kan afvlakken als het eindcijfer van 2014 hoog is. Maar ook met een 30-jarig gemiddelde blijft het beeld: constant tot 1980, stijging van 1980-1997, daarna weer constant. Zie onder. En dat spreekt het KNMI niet tegen.
Okhuijsen schrijft:
Maar in die grafiek staat bij de zwarte lijn aangegeven dat het om het “20-jarig voortschrijdende gemiddelde” gaat. Dat is sowieso onmogelijk. Om dat te doen moet je namelijk of eerst twintig jaar wachten voor je de lijn kan starten. Of je moet hem doen met de tien jaar ervoor en er achter. In dat geval zouden het begin en einde korter zijn. Aanleiding voor een reconstructie op basis van dezelfde data:
Dagrecords
Okhuijsen bekritiseert ook Dijkstra’s opmerkingen over trends in warme dagen. Hij doet dit aan de hand van een grafiek met dagrecords:
Deze grafiek suggereert duidelijk dat het aantal dagrecords voor kou duidelijk afneemt terwijl het aantal “warme” dagrecords sinds de jaren tachtig weer een stijging vertoont. Overigens vergelijken Dijkstra en Okhuijsen hier dus appels en peren met elkaar want Dijkstra had het over het aantal dagen dat het in oktober warmer dan 23 graden werd.
Het punt van mijn repliek was aan te geven dat wat in het oorspronkelijke artikel stond niet gebruikt kon worden om de stelling “het warmt niet meer op” te onderbouwen. Verder is het opmerkelijk om in de grafiek te spreken over een 20 jarig voortschrijdend gemiddelde om dan later pas bekend te maken dat het om een heel specifieke middeling gaat. Ik moet hem even naspelen. Maar in een serie met weinig datapunten is het wel heel selectief gekozen. Zoek zoveel mogelijk middelingen net zo lang tot je een versie hebt die laat zien wat je wilt. En 30 jaar… Lees verder »
Overigens “suggereer” ik met mijn dagrecords niets. Ik presenteer het. Er zit geen manipulatie in die grafiek om een “suggestie” op te wekken.
Wat een tenenkrommend slecht artikel. De conclusie dat de huidige warmte dit jaar vooral te maken heeft met de persistente zuidelijke stroming gecombineerd met een bijdrage van de hogere globale temperatuur lijkt mij wetenschappelijk gezien erg plausibel. Als meteo hobbyist en klimaatwetenschapper ben ik zeer goed bekend met alle records in NL, en de huidige warmte in NL is voor mij schokkend (en ook wel onverwacht, de temperatuur is tussen 1980-2010 zo sterk gestegen (o.a. door afname aerosols tot begin deze eeuw, veranderingen stromingspatroon, interne variabiliteit) dat ik een correctie verwacht). De periode 2006-2007 was bijzonder belachelijk extreem warm (het… Lees verder »
Trouwens, is de grafiek voor dagrecords (die netjes het optreden van meer warme records in de recente periode laat zien) gecorrigeerd voor de kans op het optreden van een dagrecord (i.e. de lengte van de meetreeks)? Als je je meetreeks op 1 januari 1901 laat beginnen, dan is de kans op een 2 records op 1 januari 1901 100%… De kans op records na 20 jaar is ook veel groter dan na 110 jaar. Op deze manier krijgen we steeds minder dagrecords, gewoon omdat de lengte van de meetreeks toeneemt. Een andere issue is dat men voor het bekijken van… Lees verder »
Peter Kuipers Munneke reageert vandaag in de Volkskrant:
http://www.volkskrant.nl/opinie/opwarming-gaat-onverminderd-door~a3784401/
Dijkstra liet me per e-mail weten dat hij dit weekend een uitgebreide reactie zal geven.
Marcel
De vraag waar het natuurlijk echt om gaat is of we het geoorloofd vinden dat weermannen/vrouwen (of wie dan ook, eigenlijk) zomaar wat uit mogen kramen (of dat we daar aandacht aan besteden). Dat doen ze namelijk nogal vaak, zonder alteveel blijk te geven van meer dan enige oppervlakkige kennis of “het klinkt goed dus zal het wel waar zijn” uitspraken. Maar ook zonder weerwoord uit het klimaatonderzoek. En het lijkt dat het met name die frustratie is die de motivatie vormt voor het stuk van Dijkstra. En ja, dat lijkt me op zich wel terecht, want van de zijde… Lees verder »
Peter Kuipers-Munneke, ach jongen, wat een treurigheid. Het addagium “opwarming gaat onverminderd door” is een mijnenveld vol met valkuilen (ik ben zo vrij even twee uitdrukkingen te combineren). Om meteen maar de wind uit zijn zeilen te halen: statistisch gezien is de opwarming gestopt, geen speld tussen te krijgen. En dat is de afgelopen jaren ook gemeengoed in klimaatgemeenschap geworden, gegeven dat men zich uit de naad werkt om verklaringen te geven en/of te publiceren (52 verklaringen “and counting”, grotendeels in de vakliteratuur, aldus WUWT). Wat de interpretatie van de pauze is, is natuurlijk een heel ander verhaal en waar… Lees verder »
@Honest Broker, was het in dit geval zo dat weermannen/vrouwen zomaar wat uit kraamden? Kan je hier voorbeelden van geven? Overigens is het bijzonder moeilijk om als weerman in een paar minuten iets uit te leggen over de relatie tussen klimaat en weerrecords aan een lekenpubliek.
Verder ben ik het overigens met uw reactie eens. Overigens vergeten we wel eens dat het weer vroeger ook bizar extreem kon zijn (check de boeken van Buisman maar eens…) en dat we hier tegenwoordig veel gevoeliger voor zijn.
@Arjan van Beelen @Honest Broker Interessante reacties, maar please, probeer je emoties zoveel mogelijk in toom te houden en je te beperken tot inhoudelijke argumenten. Vooral de laatste reactie van Honest Broker is over de top. @Arjan Jij geeft aan de opwarming in Nederland schokkend te vinden. Dat is een interessante statement. Kun je aangeven wat er precies schokkend aan is? Het tempo van de opwarming of het feit dat Nederland nu waarschijnlijk op het warmste punt zit in drie eeuwen? Ook geef je aan een correctie te verwachten. Kun je dat verder uitleggen? Je bedoelt neem ik aan een… Lees verder »
@Honest Broker, zover ik Peter Kuipers-Munneke ken kan ik je verzekeren dat hij hiervan op zijn minst behoorlijk goed op de hoogte is. Wat bedoel je verder met “de opwarming is statistisch gezien gestopt”? Dat de trend over de laatste xx jaar niet significant groter dan 0 is? Voor de surface metingen? Voor de OHC? In welke dataset? Dat de wetenschap de “pause” serieus neemt heeft meer te maken met het feit dat men wil weten waarom de globale oppervlakte temperatuur minder snel lijkt te stijgen de afgelopen 10-15 jaar dan de 20 jaar daarvoor. Nu is dit een veel… Lees verder »
Keulemans…
http://www.volkskrant.nl/wetenschap/die-warme-oktoberdagen-teken-dat-de-aarde-opwarmt~a3784259/
@Marcel, ik heb na 2006-2007 eens geschreven dat ik verwacht dat er een correctie komt op de snelle temperatuurstijging in NL. Dit omdat er aanwijzingen waren dat deze sterk te maken had met de afname van aerosols in NL tussen 1980-2000 (en daarna niet meer, dus tot die tijd toenemende zonnestraling en duur, minder mist, minder (lage) bewolking, zie studies van Vautard, van Oldenborgh, en van Van Delden en mijzelf), veranderingen in het stromingspatroon (sterke westcirculatie in de jaren 90, dus warmere winters), en verwachtte lagere zonneactiviteit, die regionaal op het noordelijk halfrond vaker tot koudere winters (een meer geblokkeerd… Lees verder »
Ik hoor niemand klagen dat oktober en november zo warm zijn. Dus: is het erg?
Het is eerder gezegd: de aanpak van dhr Dijkstra is misschien wat eenzijdig. Als je naar andere maanden kijkt of niet naar het aantal keren dat het warmer dan 23 graden maar naar 22 of 24 (ik noem maar wat) kom je op andere conclusies. Als ik voor ALLE maanden en voor ALLE “temperatuur grenzen” bereken wat de trend in aantal dagen over de laatste 30 jaar is dat het boven die bepaalde “temperatuur grens” in De Bilt komt dan ziet het er zo uit. Misschien is de grafiek wat lastig te interpreteren maar dhr. Dijkstra kijkt dus naar 23… Lees verder »
Ik heb ernstige kritiek op de gehanteerde statistische methodes. Laten we het voorzichtig te amateuristisch en elementair noemen. In grafiek 1 moet ook nog de betrouwbaarheid van de horizontale trendlijn worden uitgerekend. De regressielijn y=a+bx+err is horizontaal, dus is de vraag of b=0 en de fout err klein, of dat b !=0 kan zijn en de err groot. Met gewone regressie krijg je wel een R^2 en een p-waarde er uit, maar die zijn niet betrouwbaar, vanwege de auto-regressie van de tijdreeks. Het alternatief is een (block) bootstrap, dat geeft een confidence interval voor de richtingscoefficient. Dan blijkt de err… Lees verder »
lees “20 per 20 jaar” ipv “20 per jaar”
M.i. is er dit jaar een heel klein beetje opwarming en daarmee is de kans op warme-dagen-records (natuurlijk) ook groter. De achterliggende oorzaak is het actieve staartje van zonnevlekkencyclus 24. Het aantal zonnevlekken was tot dusver erg laag, maar het niveau van het afgelopen jaar is voldoende om voor enige opwarming op aarde te zorgen. Ook het volgende jaar zou relatief warm kunnen worden, maar daarna zullen er koudere jaren volgen. Het aantal zonnevlekken zal namelijk gaan dalen en rond 2019/20 minimaal zijn. De temperatuur zal volgen. Elfstedentochten steeds met circa 11 jaar tussenpauze: 1985/6, 1997, bijna 2008/9 en wie… Lees verder »
ik had moeten schrijven: voor 1980.
Warm oktober weer misschien, maar niet overal; zie link voor ski liefhebbers: http://www.inthesnow.com/news/heavy-snow-alps/
Ik heb de berekening gerepliceerd in R – zie mijn dropbox: https://www.dropbox.com/s/6qbp5pw24x9fl0x/2014-11-08.pdf?dl=0
Mijn code is toegevoegd dus mijn berekeningen zijn zelf direct repliceerbaar. Frans Dijkstra zal het als statisticus wel kunnen volgen, R is tenslotte de door statistici algemeen gebruikte taal. Ik ben benieuwd naar zijn commentaar op mijn berekeningen. Mijn conclusies zijn in ieder geval dat ik zijn conclusies bij de grafieken figuur 1 en 2 niet door de cijfers worden ondersteund.
Over records spreek ik mij niet uit, dat is alleen maar aardig N=1 bewijs.
Dank voor alle reacties en dank aan Marcel Crok, voor het in discussie brengen van mijn stuk via deze site. Ik probeer volledig te reageren op alles wat (tot vrijdag 7/11) op deze site werd geschreven alsmede in de brievenrubriek van de VK. De latere reacties zal ik bestuderen, en voor zover mogelijk er op reageren. 1. De titel van het stuk De tekst ‘Warm oktoberweer, maar geen opwarming’ is niet van mijn hand. Ieder die het artikel heeft gelezen zal beamen dat dit niet de strekking is. Mijn titel was ‘2014 was een warm jaar, maar laten we niet… Lees verder »
@arjan . Nee, de grafiek is daar niet voor gecorrigeerd. Er is alleen voor gekozen om niet vanaf 1901 de weergave te doen maar vanaf 1923. En het is geen exacte wetenschap, puur een visualisatie die een trend zichtbaar moet maken. En die trend zit er de laatste 20 jaar wel in. Statistisch is dat vast ook nog nader te onderbouwen, alleen dan ben ik meestal mijn lezers kwijt.
Na een toevallige ontmoeting met Marcel Crock (8/11/2014) en het daardoor lezen van deze verhalen: 1. De door iedereen gebruikte tijdreeksen van meetgegevens zijn voor buitenstaanders niet te controleren op validiteit en moeten dus worden geloofd. Wat en hoe wordt er gemeten, welke meetstandaarden worden gebruikt, hoe groot zijn de onzekerheden in de meetgegevens? 2. Welke hardware (PC, Mainframe, etc.) wordt gebruikt voor de statistische programmatuur en wordt die regelmatig gevalideerd op betrouwbaarheid. Verkeerd werkende mathematische processors in computers is een veel voorkomend verschijnsel. Het geloof in de onfeilbaarheid van hardware is heel groot. 3. Welke (verschillende) statistische programmatuur of… Lees verder »
Beste Frans Dijkstra – ben benieuwd waarom je niet op mijn meer technische kritiek ingaat. Maar misschien had je geen tijd het te lezen? Beste Maarten Woerloo – ad 1: alle informatie daarover is bij de globale reeksen openbaar. Hadcrut publiceert bijv. ook de onzekerheden ad 2. met uitzondering van Excel – daar bevatten de statistische routines nog wel eens fouten, zijn pakketten als R, SPSS etc. voortdurend gevalideerd. ad 2 bis. er is mij geen geval bekend dat een processorfout systematisch doorzet tot in de rapporten. Wetenschappelijke software gebruikt bovendien vaak betere floating point algoritmes dan de processor biedt.… Lees verder »
@Frans Dijkstra – respect en dank voor de uitgebreide toelichting. Ikzelf heb vooral moeite met het blijven volhouden dat hoge temperaturen tegenwoordig niet meer voorkomen dan vroeger. Hoe je ‘nu’ en ‘vroeger’ definieert daar kan je over twisten maar iedere analyse die ik tot nu toe van anderen zag en degenen van me zelf laten zien dat het aantal warme dagen is toegenomen. Niet het aantal keer dat het in oktober 23 graden werd, daar heeft u volkomen gelijk in, maar wel als je naar andere maanden of naar andere temperatuurwaardes kijkt. De grafiek gaat trouwens over de laatste 30… Lees verder »
@Guido. Jouw mooie grafiek laat volgens mij niet goed zien wat per maand als “extreem” zou gelden. En vergeet niet dat Dijkstra schreef: “de stijging van de gemiddelde temperatuur kan wel de verklaring zijn van het verdubbelde aantal ‘gewone’ warme dagen”. Er moet dus goed gekeken worden naar was als “ongewoon” warm gezien wordt. Dijkstra hanteer wellicht “maanden die 3 tot 4 graden te warm of koud”. Je zou eigenlijk een verticale curve erover heen moeten tekenen. Misschien zoiets als dit lijstje zoals in een ver verleden benoemd werd door het KNMI. Maar als er een recentere algemeen aanvaarde definitie… Lees verder »
Frans Dijkstra schreef: “Peter stelt, dat 90% van de warmte in de oceaan verdwijnt. Dat heb ik ook gelezen. Maar in de oceaan is het niet te meten, vanwege het enorme watervolume en de hoge warmtecapaciteit van water. We weten niet, hoe en waarom de warmte tegenwoordig de oceaan in gaat, en ook niet hoe lang dat nog doorgaat, en of die warmte er ooit weer uit komt.” We kunnen wel degelijk de warmte in de oceanen goed meten, we zien dat de warmte in de oceanen toeneemt, en, we kunnen ook zien dat er een goede overeenkomst is met… Lees verder »
Even afgezien van alle statistiek: ook Frankrijk is ongeveer een graad opgewarmd. Dus is het logisch dat de kans op warmterecords bij zuidenwind is toegenomen, ook als de kans op zuidenwind gelijk is gebleven.
Beste Jan van Rongen, Bedankt voor het uitgebreide antwoord. Je opmerking over mijn gebrek aan kennis van de wetenschappelijke praktijk maakte mij weer eens goed duidelijk hoe slordig er met definities kan worden omgegaan. Nooit gehoord van Google? Het is te hopen dat dit soort slordigheid geen gebruik is bij dit type (klimaat)onderzoek. Eigenlijk heb ik maar één commentaar op jouw antwoord en dat gaat over mijn 1. en jouw ad.1 – alle informatie is bij de globale reeksen openbaar. Dat punt 1. heb ik voor een deel niet goed geformuleerd. En dat gaat niet over de vanzelfsprekende openbaarheid van… Lees verder »
@vraag aan allen, Marcel:
zijn er betrouwbare tijdreeksen van aerosols, met name SO2, sinds 1950? Is het niveau inderdaad de laatste decennia afgenomen (ondanks de opkomst van de industrie in Azie?) Iemand noemt dit als reden voor (een deel van?) de opwarming.
Het lijkt me cruciaal, maar niemand is daar op door gegaan.
@Wim van Hoorn, ja die zijn er [natuurlijk]. Bijna altijd kan een zoektocht het beste beginnen bij de overzichten van de RCP’s, daar staat in welke data sets gebruikt worden. Voor historische data kom je dan bijvoorbeeld uit bij http://www.sterndavidi.com/datasite.html en voor recente data op een 5 bij 5 grid bij de NASA of NOAA. Bij Stern kiun je zien dat het na 1990 wereldwijd afneemt, ondankt sterke toename in Azië. “Betrouwbaar” betekent voor mij: correct gemeten of berekend. IK ben geen complotdenker dus ik mag er van uit gaan dat wetenschappelijke data goed gemeten is. Iets anders is wat… Lees verder »
Jan, dank voor antwoord.
@Frans, @Herman – ik heb de eerdere analyses herhaald maar nu precies dezelfde aanpak als Frans, alleen kijk ik naar alle maanden en heb ik nu warme dagen maar even als 2 standaard deviaties boven gemiddeld genomen (goede opmerking Herman). Dan ziet het er zo uit. Allereerst kom ik net als Henri de Ruiter op andere aantallen van dagen dat het in oktober minimaal 23 graden werd dan Frans. Dat verschil is fors, een factor 2. Ten tweede zie je dat Mei, Juni, en September minder warme dagen hebben gekregen op deze manier. In de rest van de maanden is… Lees verder »
@Frans Dijkstra en Marcel. Ik ben benieuwd of er nog een reactie op mijn analyses volgt. Mijn stelling was en is dat een goede statistische analyse altijd kijkt naar de foutmarges, en dat elke verwijzing naar een foutmarge in de analyse van Dijkstra ontbreekt. Dat ondergraaft de conclusies volledi, want binnen de foutmarges zijn ook tegenovergestelde conclusies plausibel. Ik ben niet de enige die hamert op het benoemen van de foutmarges, dat wordt statistici met de paplepel in gegoten. Het is een automatisme voor een goede statisticus zich meteen bij aanvang van een onderzoek af te vragen wat de kwaliteit… Lees verder »
Jan, ik neem aan dat Frans de komende dagen wel zal reageren. Ik heb niet dagelijks contact met hem en ben zelf zeker vandaag nog druk bezig met het afronden van een klus.
Marcel
Voor ik reageer op een aantal van de gemaakte opmerkingen eerst een erratum. In het aantal 23-plus-dagen voor oktober heb ik een dubbeltelling gemaakt. Keulemans wijst er op, dat er 23 warme dagen teveel zijn geteld. Dat klopt, maar die dubbeltelling werkt wel gelijkmatig uit over de hele periode. De verhouding tussen de eerste en de tweede helft van de periode wordt er niet door beïnvloed. De juiste getallen zijn: 1901-1957 15 dagen met 23 graden of meer, 1958-2014: 17 dagen. Keulemans wijst ook op een blog, waarin werd beweerd dat de warme oktoberdagen wel allemaal in de recente periode… Lees verder »
@Frans Dijkstra: U definieert extremen iets anders dan ik, soms heeft u het over oktober, dan weer over de zomer (hoogste maximumtemperaturen per jaar). Als u kijkt naar de dagrecords is het beeld (toename) heel duidelijk. Overigens hoeft dit tot op zekere hoogte niet alleen te maken te hebben met de opwarming, maar het kan ook te maken hebben met een verandering van de distributie. Hans Dijkstra schreef: “6. Geen opwarming sinds 1997? Arjan van Beelen merkt ook op, dat te warme maanden vaker zouden zijn voorgekomen in de zomer dan in de winter. Dat is niet waar.” Dat klopt,… Lees verder »
@Wim van Hoorn, SO2 is gemeten sinds begin jaren ’70 op jungfraujoch, zie bijvoorbeeld de grafiek in http://www.staff.science.uu.nl/~beele103/publications/Weather%20Jan%202012%20CleanerAirBetterViewsMoreSunshine.pdf
Ps: ik zie dat ik soms Hans in plaats van Frans heb geschreven, mijn excuses hiervoor. WordPress werkt echt voor geen meter op mijn computer (en editen is niet mogelijk), volgende keer maak ik wel een textbestand aan voordat ik het hierin zet. Hoewel ik het niet eens ben met de strekking van het artikel, ben ik het wel eens met Frans dat het aantal extreem hete dagen (30+, 35+ en in die range), in tegenstelling tot de andere warmte records niet vaker is toegenomen. Het is de vraag waarom dit zo is. Minder straling (aerosols), verdeling sensible/latent heat (verdamping,… Lees verder »
Beste Frans Dijkstra, hartelijk dank voor dit antwoord. Maar het stelt me helaas ook teleur, omdat het niet ingaat op de kern van mijn kritiek. Laat ik met een scenario beginnen: ik doe een data-analyse, helaas vind ik dat de trend die ik wilde aantonen wel zichtbaar is, maar lang niet significant. Het Confidence Interval is véél te groot. Zoiets als jouw figuur 1 dus. Voor de zekerheid doe ik nog wat andere analyses, maar nee, het blijft wat het is. Zou ik dan naar mijn klant wel de trend terug melden maar niet de onzekerheid? Omdat het “te moeilijk”… Lees verder »
@ Frans Dijkstra. De blog die Maarten Keulemans aanhaalt is van mijn hand; de conclusie “dat de warme oktoberdagen wél allemaal in de meest recente jaren vallen. Na 1975 waren het er 16, ofwel de helft van het totaal” is van zijn hand. 15 versus 17 dagen is inderdaad de juiste telling. Maar wat mij opviel is dat de >23C oktoberdagen wel verspreid zijn over veel meer jaren (12) in de periode 1958-2014 dan in de periode 1901-1957 (5). 1921 telt acht >23C dagen en daardoor valt het aantal warme oktoberdagen in de periode 1901-1957 zo hoog uit. Maar het… Lees verder »
Interessante discussies hier. Juist omdat het weergeheugen van veel mensen zo kort is ben ik een paar jaar geleden begonnen om alles wat er aan weerdata ligt in Nederland (uurgegevens, etmaalgegevens van het KNMI op een toegankelijke manier op een website te zetten. In het temperatuuroverzicht van De Bilt zien we een compleet overzicht van warme en koude periodes, maandgemiddelden, jaargemiddelden, maandnormalen, jaarnormalen. Ook maak ik een extrapolatie van de gemiddelde jaartemperatuur van 2014. Dit komt uit op 11,6 graden (nu +/- 0,2). Een verbetering van het jaarrecord uit 2006 met 0,4 graden. Met dat cijfer erbij zou figuur 1… Lees verder »
Geen idee hoe ik hier een reactie moet plaatsen met goed werkende html tags. Het is ook niet mogelijk om eerst een voorbeeld op het scherm te krijgen, of om fouten te herstellen. Dat maakt het plaatsen van een reactie wel moeilijk.
Het bedoelde temperatuuroverzicht staat op
http://www.logboekweer.nl/Temperatuur/DeBilt_Temp.pdf
o.k., de tags worden dus vanzelf toegevoegd.
Het overzicht van de schaatsdagen van Cees van Zwieten staat op
http://www.schaats-en-skate.nl/cees/schaatsdagen.htm
en het doorlopend gemiddelde van de jaartemperatuur (afgelopen 365 dagen) staat op
http://www.mscha.org/knmi/movingavg260.html
@12: Laten we als een exceptionele temperatuur definiëren díe (maximum) temperatuur die in een maand hooguit x% van de dagen wordt overschreden. Dus dan hebben we een variabele functie Tmax(x|maand). Vervolgens vragen we ons af hoeveel maal in de eerste helft (1901-1957) deze temperatuur wordt overschreden, en hoeveel in de tweede helft (1958-heden). Dat geeft ons dus een 2*2 tabelletje (aantal overschrijdingen, totaal aantal dagen per periode) waar we de bekende 2 bij 2 test op kunnen loslaten om te kijken bij welke x-en een significant verschil optreedt. We verwachten dat voor heel kleine x het verschil niet significant is,… Lees verder »
Jan van Rongen, Ik heb de onzekerheid van de daling van de trendlijn in figuur 2 niet verzwegen voor de Volkskrantlezers: ik heb gesteld dat, als het eindcijfer voor 2014 hoog uitvalt, die daling weer kan worden omgebogen, maar dat er momenteel geen sprake is doorgaande opwarming. Ik blijf van mening, dat uit figuur 1 blijkt, dat er nu al 18 jaar geen correlatie is tussen de gemiddelde maandtemperatuur en de tijd. Vóór die 18 jaar was dat wel zo, en hoe het er na wordt, weten we niet. Ik mag uit de figuur dus niet concluderen dat er geen… Lees verder »
Beste Frans Dijkstra – niks is zeker, maar het is toch wel veel aannemelijker dat het warmer dan dat het kouder zal worden de komende decennia. Of twijfel je aan het versterkte broeikaseffect? Zonder dat effect had de temperatuur [wereldwijd] al lang moeten afnemen vanwege de sterke La Nina’s en inactieve zon het afgelopen decennium. Jij doet echter voorkomen alsof het puur op toeval berust wat de temperatuur de komende decennia of eeuwen zal doen. Dat is m.i. precies waarom er zoveel mensen over je stukje vielen. Daarnaast vind ik het nog steeds frappant dat je niet wil zeggen dat… Lees verder »
Beste Jan Ik vraag me af of jouw commentaar ons veel verder brengt. Jouw rode lijn zegt ook niet dat de opwarming in Nederland sinds 1997 verder gaat. Het zegt alleen maar dat als je over een langere periode kijkt en je een lineaire trendlijn trekt, dat die omhoog gaat. Niemand ontkent dat uiteraard. Vrijwel alle discussies hier gaan over de interpretatie van de data. Statistiek kan daarbij een rol spelen, maar zal nooit het hele verhaal zijn. Jos de Laat en ik publiceerden een artikel over de temperatuur in Nederland en grote delen van West-Europa. In dat stuk laten… Lees verder »
@Marcel, ik wijd de huidige versterkte opwarming in NL ook voor een groot (grootste?) gedeelte aan de “brightening”, Aarnout van Delden en ik vonden daar ook sterke aanwijzingen voor, en meerdere studies hebben hier aanwijzingen voor gevonden, mede met een verandering in het stromingspatroon. De reden dat het in NL ook weer kan afkoelen is dat op regionale schaal warmte heel makkelijk te verschuiven is. We hebben nu geen brightening meer, en als het stromingspatroon zich weer eens veranderd zo dat we meer aflandige wind krijgen, dan krijgen we vooral veel koudere winters waardoor de jaargemiddelde temperatuur weer een tijd… Lees verder »
Het mooie is ook dat de timing van deze “sprong” zoals jullie deze noemen, in de UK veel eerder plaatsvond (jaren 70) dan in NL (jaren 80) en in NL weer eerder dan in Oost Duitsland (rondom 1990). Dit valt ook precies samen met de regionale emissies (clean air policies in de landen en de val van de Sovjet Unie).