Richard Tol publiceerde gisteren wederom een interessant opiniestuk in NRC over de milieuconferentie in Rio. Hieronder met zijn toestemming het artikel, dat iets kan een kleine beetje afwijken van de tekst in NRC.
De VN vieren een feestje. Het is 20 jaar geleden dat de wereld bijeenkwam in Rio, internationale afspraken gemaakt werden, en nieuwe organisaties opgezet. Tijd voor een nieuwe wereldtop in Rio. Dit keer gaat het over Groene Groei, een plan om de meeste mensen een beetje armer te maken (en een enkeling veel rijker).
Feestjes worden meestal gegeven als er iets te vieren is. De Wereldtop over Milieu en Ontwikkeling in 1992 heeft weinig opgeleverd. Het Groene Kruis werd daar opgericht, en de internationale verdragen over biodiversiteit, ontbossing en verwoestijning onderhandeld. Voetnoten in de geschiedenis van de falende milieudiplomatie. De internationale klimaatonderhandelingen komen ook voort uit Rio 1992, maar die zijn ondertussen verworden tot een bureaucratisch vliegwiel zonder effect op de uitstoot van broeikasgassen.
Rio 1992 was het jubileum van Stockholm 1972, de internationale conferentie waar milieubeleid respectabel werd. Bodem, lucht en water zijn nu een stuk schoner dan in 1972, althans in Europe, Japan and Noord Amerika. Het milieubeleid heeft echter veel aan kracht ingeboet nu de aandacht verschoven is van gif in de speeltuin naar soortenrijkdom.
Het hoofdthema van de Wereldtop over Duurzame Ontwikkeling in Rio in 2012 is de Groene Groei. Dit is begrijpelijk. De wereldeconomie zwalkt van crisis naar crisis. De milieubeweging kan alleen op de politieke agenda blijven als het economische groei en werkgelegenheid belooft.
Die beloftes zijn loos. Begrippen als “duurzame ontwikkeling” en “groene groei” lijken breed maar in de praktijk is het klimaatbeleid onder een andere naam. De lokale milieuproblemen in Azië, Zuid-Amerika en Afrika doen er niet toe in de ogen van de mondiale milieu-elite. Het milieubesef in de rijke landen komt juist voort uit de lokaliteit. Niemand in Europa wil terug naar de tijd van de dode rivieren. Maar mensen in Azië wordt gevraagd de verstikkende lucht te negeren en de aandacht te richten op een abstract probleem in de toekomst.
Klimaatbeleid draagt niet bij aan de economische groei of de werkgelegenheid. Integendeel.
Ongeveer 2% van het Bruto Europese Product wordt besteed aan energie. Als de energiesector met 10% groeit, dan groeit de economie met 0.2%. Een kleine sector kan de economische groei niet aanzwengelen. Dat geld in sterkere mate voor de werkgelegenheid. Ongeveer 1% werkt in de energiesector. Als het aantal energiewerkers verdubbelt, dan daalt de werkloosheid licht.
De vraag naar energie is min of meer verzadigd, althans in Europa. We reizen zoveel als we tijd hebben, en onze huizen zijn warm genoeg. Groei van de energiesector komt niet voort uit groei in de hoeveelheid energie, maar uit een prijsstijging. Hogere energieprijzen worden vaak gevolgd door recessies. De economie groeit sneller als energie goedkoop is.
Een vergroening van het energiegebruik is een omwenteling binnen de energiesector. Het gaat om het slimmer gebruiken van energie en om andere energiebronnen. Dat betekent dat we meer investeren om minder of andere energie te gebruiken, een vreemd voornemen voor een Europa dat verdrinkt in de schuld.
Beleidsmakers zeggen graag dat energie de groeisectoren van de toekomst zijn. Het voorbeeld van Denemarken wordt vaak aangehaald. Denemarken heeft een hoop geld verdiend met het verkopen van windturbines en de expertise om windturbines te maken. Veel Denen leven van de wind.
Of misschien toch niet. De Deense windindustrie begon snel te groeien toen eerst Duitsland en daarna de rest van Europa subsidies begon te geven. Denen leven niet van de wind, maar van de gulheid van buitenlandse beleidsmakers.
Het zou natuurlijk mooi zijn als we de Duitse regering zo ver krijgen om geld over te maken naar het bedrijfsleven in Nederland. Het is echter een riskante strategie. Bijna elk land zet in op energie. De meeste landen zullen deze gok verliezen.
De zorg voor het milieu is breder dan klimaat alleen. Het oplossen van andere milieuproblemen helpt de economie op termijn – gezondere mensen zijn productiever – maar niet nu. De luchtverontreiniging in de opkomende landen vraagt om filters voor de uitlaatgassen van voertuigen en fabrieken. De armste landen hebben betere fornuizen nodig. Waterschaarste vereist betere bewateringsmethoden, ontbossing intensiever gebruik van landbouwgrond. Stuk voor stuk investeringen die de economie eerst een beetje afremmen maar zeer de moeite waard zijn. Zelfs de afvalscheiding, een tak van de milieubescherming die zeer veel mensen (laag betaald en gevaarlijk) werk verschaft, wordt meer en meer gemechaniseerd.
Het is geen nieuw idee om de economische groei te stimuleren door een bepaalde industrie te ondersteunen. Groene energie is de laatste in een reeks die begon met Frans glas onder Lodewijk XIV. De geschiedenis toont dat de beschermde industrie zelden leert om op eigen benen te staan, maar er wel in slaagt om meer subsidies los te krijgen.
Groene Groei is een poging van de milieubeweging om relevant te blijven in een tijd van economische crises. Beleidsmakers kunnen hun favorieten helpen, en subsidiejunkies krijgen een nieuw shot. Ik hoop dat Rio 2012 net zo’n succes wordt als Rio 1992.
Richard Tol is hoogleraar economie aan de University of Sussex en de Vrije Universiteit Amsterdam.
Doen alsof energie maar 2 procent van de economie uitmaakt, is onzin. De prijs die je in de winkel voor iets betaalt, bestaat vooral uit energiekosten voor fabricage, transport enz. Dus het is veel meer – alleen wordt een groot deel daarvan buiten de EU verbruikt. Maak je energie duurder, dan merkt de hele economie dat. Gelukkig is groene energie op veel plaatsen al goedkoper dan vuile. De luchtvervuiling in opkomende landen vraagt niet alleen om meer filters e.d., maar vooral om meer zonne- en windenergie. ‘De geschiedenis toont dat de beschermde industrie zelden leert om op eigen benen te… Lees verder »
Onderstaande reactie van Richard Tol kwam om de een of andere reden niet door:
@Elmar
De KLEM statistieken zijn compleet, incl. import.
De subsidies voor fossiele brandstoffen worden gedomineerd door prijsdrukking in arme landen.
De zonne-industrie groeit inderdaad heel hard, maar is zo klein dat dit weinig bijdraagt aan de economie.
@ Richard Tol: Zou u tien jaar geleden ook hebben gezegd dat de afzet van smartphones weliswaar snel groeit, maar zo klein is dat die weinig bijdraagt aan de economie? Zonne-energie maar negeren omdat het nu nog een klein aandeel van de energiemix is, ik vind het heel raar. ‘Dat betekent dat we meer investeren om minder of andere energie te gebruiken, een vreemd voornemen voor een Europa dat verdrinkt in de schuld.’ Helemaal niet. Energie besparen is kosteneffectief, en zelf zonne- en windenergie oogsten is beter voor de economie dan je geld geven aan Arabische olieverkopers. Ook al omdat… Lees verder »
Wat Tol oa niet noemt: – Investeringen in energiebesparing zijn vaak erg kosteneffectief en zorgen voor veel werkgelegenheid. – De enorme afgewentelde kosten van fossiele energieproductie op het gebied van onder meer klimaatopwarming en luchtvervuiling. – De toenemende schaarste aan fossiele brandstoffen, waardoor groene energie sowieso al steeds rendabeler wordt. – De grenzen aan de groei, waar Meadows ea al sinds 1972 op wijzen. – Het verschil tussen ’traditioneel gemeten economische groei’ en ‘alternatieve indicatoren van welvaart/welzijn/menselijke ontwikkeling’. – Het verschil tussen een economische kosten-baten analyse op korte termijn met hoge discontovoet en een juridische/morele intergenerationele rechtenbenadering op veel langere… Lees verder »
Prima nuchter stukje van Richard Tol, wars van elk post-normal-science en politiek geneuzel waarmee wij (de belastingbetaler) de laatste gehersenspoeld zijn.
Het is algemeen bekend dat subsidies alleen op korte termijn werken (derhalve uitsluitend om politieke redenen worden gebruikt) en schadelijk zijn voor de ontwikkeling van de eigen industrie, je ziet het aan de wind- en zonne-energie bedrijven in de EU en bv de staalindustrie in de US en de scheepvaart industrie in Nederland in de 80-er jaren. Subsidies maken lui want de geldstroom is verzekerd.
Groene Groei = Green Grabbing (http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/03066150.2012.671770) = Neo-Kolonialisme?
“Al deze punten ondersteunen wat mij betreft het pleidooi van Meadows cs voor de evenwichteconomie van Herman Daly (in het voetspoor van economen als Adam Smith en John Maynard Keynes. Uiteindelijk zal de VN ook wel tot die conclusie komen.” Misschien hoort Marx ook in dit lijstje? De 100.000 Dollar vraag is natuurlijk: kan, zoals Daly dat wil, een no-growth, steady-state economie bestaan in een kapitalistische wereld die op groei is ingesteld? Hoe zijn de theorieën van Daly, Jackson et al in (de kapitalistische) werkelijkheid te behalen? Vaak vind ik dit soort idealistische ideeën erg wollig en niet op de… Lees verder »
Daly zelf heeft nooit echt specifiek aangegeven hoe dit kan worden geimplementeerd. Mwah, ik heb al aardig wat essays en artikelen van Daly gelezen, en ben toevallig net aan Beyond Growth begonnen, maar volgens mij komt hij vaak genoeg met voorstellen: in plaats van werk en inkomen, het gebruik van grondstoffen belasten; externe kosten internaliseren; andere definitie van BNP; etc. Maar de hamvraag is inderdaad: is het systeem nog wel kapitalistisch als je dingen doorvoert die de boel daadwerkelijk duurzamer maken? En zo nee, wat is het dan wel? Automatisch communistisch? Het is interessant om alleen al in de introductie… Lees verder »
@Lennart van der Linde: klimaatswijzigingen zijn van alle tijden. Als je deftige literatuur ter hand neemt, zou je moeten weten dat de wereldwijde temperatuur sinds 1998 gestagneerd is. Dit wordt door een hele rits studies bevestigd. We staan aan het keerpunt naar een klimaatsafkoeling. De laatste jaren koude winters, dit voorjaar al veel meer regen gehad dan normaal, veel minder zonneschijn en lagere temperaturen dan normaal. De hele AGW-theorie heeft slechts één doel: de Europese bevolking verarmen door systematisch steeds meer ecobelastingen door de mensen hun strot te duwen onder het mom van de stijd tegen de opwarming van het… Lees verder »
@braatsche: de harde realiteit is dat het elke tien jaar gemiddeld 0,15 graden Celsius warmer wordt en dat er een goede kans is dat die opwarming de komende decennia versnelt. De CO2-concentratie is waarschijnlijk de afgelopen 15 miljoen jaar niet meer zo hoog geweest als nu en blijft voorlopig nog wel even doorstijgen, met een snelheid die circa 200 keer zo groot is als tijdens de natuurlijke klimaatcycli van de afgelopen miljoenen jaren. Het ijs in het Noordpoolgebied smelt als een gek, en jij wilt geloven dat er niks aan de hand is, blijkbaar gevangen in de angst voor een… Lees verder »
@Lennart van der Linde: de Rio+20 top in Brazilië heeft gefaald (en gelukkig maar), aangezien een aantal activisten achter de gesloten deuren zijn geraakt en ze letterlijk hebben horen zeggen door topambtenaren en leiders, zelf van pseudo-wetenschappers die krijtlijnen moesten uitstippelen voor de politiek dat de hele klimaatopwarming één grote hoax was, een smoes om de Westerse bevolking met torenhoge taksen op te zadelen, om het Westen collectief te verarmen. Nu ze merken dat de bevolking zich bewust is van deze leugen, nemen ze de woorden “duurzaamheid” of “biodiversiteit” in de mond om de mensen weer op te zadelen met… Lees verder »
@braatsche: De wetenschappers die zelf onderzoek doen naar de werking van het klimaatsysteem komen over het algemeen toch tot wat andere conclusies dan die jij nu voorschotelt. Bij 580 ppm zal volgens een NASA-wetenschapper als Jim Hansen zelfs Oost-Antarctica waarschijnlijk geheel wegsmelten en de zeespiegel zo’n 70 meter hoger stijgen dan nu, met een snelheid van wellicht enkele meters per eeuw. De schade aan laaggelegen kuststeden zal moeilijk of onmogelijk te voorkomen zijn, nog afgezien van de vele andere schadelijke gevolgen van een opwarming van die omvang, zoals beschreven door het IPCC.
@Lennart van der Linde: dus, jij baseert je redenering nog steeds op IPCC-rapporten? Mmm, er is ondertussen wel al heel wat veranderd aan de klimaathorizon. Veel wetenschappers die uit het IPCC gestapt zijn, hebben klaar en duidelijk bevestigd dat onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek niet mogelijk was, dat rapporten en verslagen niet peer-reviewed waren en zelfs als ze dat waren, het geen wetenschappelijke controle betrof; daarnaast zeiden ze ook nog dat statistieken, uitspraken, beweringen enkel zodanig geformuleerd mochten worden opdat het vooropgestelde doel “bewezen” kon worden. Beste Lennart, ik weet niet hoe oud je bent, maar toen ik nog in mijn twintiger… Lees verder »
@Braatsche: Het IPCC is zeker niet perfect, verre van, maar in mijn ogen nog altijd stukken beter dan het alternatief dat door de diverse sceptici geboden wordt. Mijn analogie bij de klimaatdiscussie is hoe eerder gediscussieerd werd over de risico’s van bv tabak en asbest. Daar bleken de eerste wetenschappelijke aanwijzingen uiteindelijk steeds meer bevestigd te worden, maar bleven gevestigde economische belangen zich nog lang tegen regulering verzetten. Uit voorzorg is het soms wijs om korte termijn economische belangen opzij te zetten voor langere termijn belangen en mensenrechten.
@Lennart, hierin volg ik je wel. Het verschil echter is dat “the science is not yet settled at all”, en dat nu meer en meer studies verschijnen die alle hypotheses van de AGW-theorie compleet naar de prullenmand verwijzen. Als zoveel studies het tegendeel bewijzen van alle opgeworpen analyses en uitkomsten van de klimaatalarmisten, dan wil dit zeggen dat de eerste theorie gefalsificeerd is, en ze dus niet correct is. De falsificatietheorie van Popper is de premisse van elk wetenschappelijk onderzoek. En zoals je zegt, dikwijls zijn economische belangen en lobbygroepen aan het werk, maar als meer en meer onafhankelijk onderzoek… Lees verder »
@Lennart: http://www.ocregister.com/articles/warming-340836-singer-stations.html
@Braatsche: Sorry, maar ik volg de klimaatwetenschap en wat sceptici daarover zeggen al een tijdje, en tot dusver krijg ik daaruit stellig de indruk dat we een serieus probleem hebben. Zo’n serieus probleem zelfs dat veel mensen, zoals jij wellicht, dit moeilijk te accepteren vinden en blijkbaar openstaan voor allerlei vrij onredelijke tegenargumenten, zoals in de link die je geeft. Fred Singer heb ik gehoord bij het KNMI, waar hij totaal geen redelijk weerwoord had op de argumenten van twee KNMI-wetenschappers. Ik zou niet weten waarom ik Singer serieus zou moeten nemen. Dan baseer ik me liever op gezaghebbende klimatologen… Lees verder »
Inderdaad, ik behoor tot het kamp van de skeptici, omdat ik moeilijk verhalen kan geloven die gebaseerd zijn op leugens, maar die via drukkingsgroepen tot in de hoogste regionen van de beslissingsmacht terecht zijn gekomen. De hele theorie van het IPCC is gebaseerd op een verhaal à la “ik heb gehoord dat…”. Niet echt een wetenschappelijke basis als je het mij vraagt. Ook fenomenen als urban heat of de invloed van de zon zijn altijd geweerd uit de rapporten van het IPCC. Als je weet dat van de meer dan 5000 weerstations in de wereld, er meer dan 2500 in… Lees verder »
@Braatsche: De lobby-budgetten van Exxon, Shell, etc zijn een stuk groter dan die van Greenpeace, WWF etc. Om nog niet te spreken van de budgetten van mensen in ontwikkelingslanden en toekomstige generaties. Je mijns inziens terechte scepsis over het functioneren van regeringen lijkt me door te slaan in een onterecht wantrouwen tegen alles en iedereen, inclusief degenen die zich zo goed mogelijk op de wetenschap baseren. Een wereldbevolking van 500 miljoen mensen is voor zover ik weet niet het doel van Greenpeace en WWF, maar sommige wetenschappers vrezen inderdaad wel dat de draagkracht van de aarde als we doorgaan op… Lees verder »
Beste Lennart, kan inderdaad zijn, maar ik denk dat het beter is deze discussie op dit punt te beëindigen. Ieder heeft zijn mening en standpunten die hij probeert te verdedigen, waarvoor respect. Het is net dankzij deze verschillen dat onze wereld zo boeiend kan zijn. Misschien tot in een andere discussie.
Met vriendelijke groeten!
Beste Braatsche, zeker, alle respect voor een ieders oprechte mening, en door de botsing de meningen, komen we hopelijk dichter bij de ‘waarheid’. Vriendelijke groet.
Het lijkt hier wel november 2007!